دهيدراتاسيون در جوجه ها

دهيدراتاسيون مشکل عمده جوجه ها و ماکیان

دهيدراتاسيون يكي از مشكلات عمده جوجه ها و ماكيان بخصوص در ماههاي تابستان مي باشد. طبق مطالعات صورت گرفته دهيدراتاسيون به ميزان 2-1%  باعث حذف و مرگ و مير جوجه ها تا 4 هفتگي مي شود. اين ميزان در مناطق گرمسير با رطوبت نسبي پائين و همچنين حمل و نقل جوجه ها به اين مناطق افزايش مي يابد.

آب نیاز حیاتی جوجه ها 

بدن ماكيان تقريباً از 85%  آب تشكيل شده است. زمانيكه گرماي محيط زياد و هوا خشك باشد و يا وقتي كه ميزان اخذ آب توسط جوجه كاهش يابد از ميزان آب بدن كاسته شده در نتيجه تعادل ميزان اسيديته خون بهم خورده و قدرت خنك كنندگي بدن كاهش مي يابد. تخمين زده شده كه جوجه هايي كه از اخذ آب محروم شده اند ( مثلاً در هچريها يا هنگام حمل و نقل ) تا 5%  روزانه كاهش وزن پيدا كرده اند.

آزمایشی که نتیجه اش نشان از کاهش وزن جوجه ها شد

در يك آزمايش كه از جوجه هاي يك روزه 40 گرمي استفاده شد، بمدت يك روز آب در اختيار آنها نگذاشتند بطوريكه وزن آنها در انتهاي روز به 38 گرم رسيد ، بعد اين برنامه را ادامه داده و جوجه ها دو روز از آب محروم شدند كه وزن آنها به 1/36  گرم و در پايان روز سوم وزن آنها به 3/34 گرم رسيد. اين آزمايش نشان مي دهد كه در اين مدت تقريباً 15%  كاهش وزن داشتند.

پیامد گرمایی شدن پرنده 

اگر در زمان محروميت از آب ، پرنده مواجه با استرس گرمايی شود ( در هچريها زمانيكه جوجه ها زود از تخم مرغ خارج شوند يا در طول حمل و نقل و يا در داخل سالن ) كاهش وزن در همان سه روز به 30 درصد وزن اوليه خواهد رسيد بطوريكه اين جوجه ها در سيستم هاي تجاري و متراكم امروز قادر به رقابت با ساير جوجه ها نبوده و شانس كمتري براي زنده ماندن خواهند داشت.  حال سئوال اين است كه براي كاهش دهيدراتاسيون در جوجه ها و مرغان چه ميتوان كرد ؟ از آنجايي كه شرايط جوجه در هنگام خروج از تخم و مراحل قبل از آن خيلي مهم مي باشد بايد تمامي عواملي كه بر روي ميزان آب تخم مرغ از زمان ذخيره نمودن تخم مرغ تا خروج جوجه از تخم تأثير مي گذارد را تحت نظر گرفت.

کیفیت پوسته تخم مرغ و عوامل تاثیر گذار روی آن

كيفيت پوسته تخم مرغ مي تواند عامل مهمي در خروج  بخار آب از تخم مرغ باشد. تركيبات غذا و سن پرنده تأثير مهمي روي كيفيت پوسته تخم مرغ دارد.

دما و رطوبت نسبي در سالن ذخيره تخم مرغ در كارخانه جوجه كشي ، در طول دوره انكوباسيون و سالن هچري نيز تأثيرات قابل توجهي داشته و در صورت امكان بايد اين عوامل نسبت به سن گله ، اندازه تخم مرغ ، فصل و غيره تغيير يابند. نكته قابل توجه اين است كه زماني كه دما را در يك طيفي ثابت نگه مي داريم ، رطوبت نسبي سالن جوجه كشي و ذخيره تخم مرغ مي تواند كاملاً متغير باشد. اين مشكل بر اين واقعيت استوار است كه دستگاههاي توليد رطوبت بندرت در شرايط محيط كاري يافت مي شوند. وجود يك برنامه منظم و استفاده از نمسازها باعث ايجاد رطوبت نسبي در سالنها مي شود.

مي دانيم مايعي كه در داخل تخم مرغ ذخيره شده تا چند روز قبل از خروج جوجه از تخم مرغ به اتمام مي رسد. نسبت آب به ماده خشك زرده در ميان تخم مرغهاي با مقادير متفاوت كاهش آب ثابت مي باشد. بنابراين ، جوجه هايي كه در محيط مرطوب از تخم خارج مي شوند نسبت به آنهايي كه در محيط خشك سر از تخم بيرون مي آورند سنگين تر بوده و نسبت آب به ماده خشك بالاتر مي باشد.

بر همين اساس مديران بعضي از كارخانجات جوجه كشي از مزيت بالا استفاده نموده تا جوجه هاي خود را براي حمل و نقل در مسافتهاي طولاني آماده ساخته تا در مقابله با دهيدراتاسيون توان كافي داشته باشند.ممكن است جوجه به محض خروج از تخم در معرض دهيدراتاسيون قرار بگيرد. علت اين معضل متغير بودن زمان خروج از تخم در هچري ها مي باشد بطوري كه در يك هچري ممكن است 10%  از تخم مرغها طي 6 ساعت اول هچ شوند ولي 10%  از آنها ممكن است بيش از 21 ساعت طول بكشد تا تبديل به جوجه شوند.دهيدراتاسيون از زمان خروج جوجه از تخم تا زمانيكه جوجه به آب دسترسي پيدا كند مي تواند بوقوع بپيوندد. دهيدراتاسيون در هچري يك عامل مهم و قابل توجه مي باشد و بايد براي به حداقل رساندن آن توجه كافي شود.حمل و نقل هم مي تواند يك عامل مهم در ايجاد دهيدراتاسيون باشد ( بخصوص در طي فصل تابستان ). اكثر وسايل نقليه حمل جوجه فاقد سيستم رطوبت ساز بوده بنابراين بسته به رطوبت محيط تا جوجه به مقصد برسد مقاديري از آب بدن را از دست مي دهد.جوجه هايي كه در داخل دستگاه هاي جوجه كشي دهيدراته شده اند اغلب روي بدن آنها آلبومين چسبيده است ولي جوجه هايي كه در طي حمل و نقل دهيدراته مي شوند از نظر اندازه كوچك بوده ، پوشپرهاي آنها ريخته و چشمهايشان را بسته نگه مي دارند.

وقتي كه جوجه ها  به مقصد رسيدند بايد آب كافي به آنها رسانده شود. بعضي از مرغداران در 6-5 ساعت اول آب فراوان در اختيار جوجه ها قرار مي دهند. بعضي نيز در چند روز اول به همراه آب ، شكر يا الكتروليت مي دهند تا اسيديته خون جوجه را به حد طبيعي برساند.

وضعیت پرورش جوجه ها در هواي گرم و خشك

در طي پرورش ، جوجه ها نياز به رطوبت نسبي حدود 60%  دارند. جوجه هايي كه در هواي گرم و خشك پرورش داده مي شوند قابليت پردرآوري ضعيفي داشته و دچار كاهش وزن نيز مي شوند. با توجه به اثرات منفي دهيدراتاسيون در جوجه هاي زنده مانده نظير ميزان رشد ( ضريب تبديل ) ، سيستم ايمني و سلامت پرنده كمتر مرغداري است كه نسبت به اين مسئله بي تفاوت باشد.

چه تعداد از مراكز جوجه كشي براي بهبود عملكرد خود ميزان كاهش وزن تخم مرغ در طي مراحل انكوباسيون را اندازه مي گيرند ؟ آيا نمي توان وزن تعدادي از جعبه هاي حمل جوجه را روزانه قبل از خروج جوجه ها از كارخانه اندازه گرفت تا بتوان ميزان كاهش وزن را در طي حمل و نقل بدست آورد ؟ اگر پرورش دهنده بتواند در موقع تحويل، جعبه ها را توزين نمايد و با وزن اوليه مقايسه كند ، قادر خواهد بود كه از ابتدا شرايط مديريتي خاصي را جهت ميزان رطوبت و مقدار آب مصرفي مهيا نموده تا درگيري و مرگ و مير را به حداقل برساند.

بنابراين با توجه به مطالب ذكر شده حفظ  ثبات آب بدن عامل بسيار با ارزشي در ماكيان و جوجه ها مي باشد. بطوري كه وقتي صحبت از مرغهايي مي شود كه از گرسنگي تلف شده اند در واقع مرغهايي هستند كه بعلت دهيدراته شدن و كم شدن آب بدن قادر به دان خوردن نبوده و از بين رفته اند. با توجه دقيق و درست به تثبيت و حفظ آب بدن در كليه مراحل جوجه كشي ، حمل و نقل و سيستم پرورشي ميتوان ميزان حذف و مرگ و مير جوجه ها را حداقل يك تا دو درصد كاهش داد.

منبع : کتاب پرورش طیور / adinehbook

گرد آورنده : گروه ایران سهند