آموزش نرم افزار جيره نويسی اسپارتان (بخش دوم)

در این قسمت با آیکون هایی که کاربرد بسیاری در نرم افزار جیره نویسی اسپارتان برای دام دارند، آشنا خواهید شد.

آشنايي با آيكونهاي كاربردي Commands

Commands\ Add

بوسيله اين فرمان مي توانيد در خلال تنظيم جيره در برگه اصلی يك يا چند خوراك از كتابخانه به برگه كار اضافه نماييد.

Commands\ delete

بوسيله اين فرمان مي توانيد يك خوراك (يك سطر) را از برگه كار پاك نماييد.

Command \ Insert

بوسيله اين فرمان مي توانيد در بين سطر خوراك هاي دام انتخاب شده در برگه كار فاصله ايجاد نماييد. اين فرمان بكار مي رود وقتيكه قصد داريد در بين خوراكهاي انتخاب شده يك خوراك به صورت دستي اضافه نماييد. همچنين جهت مشاهده (مطالعه) بهتر خوراكها نيز از اين فرمان استفاده مي‌شود.

Command \ Mix

از فرمان Mix براي يكي كردن خوراكهايي كه داراي تيپ يكسان مي باشند استفاده مي‌شود. براي تشكيل دادن يك Mix كافي است كه يك رقم از 1 تا 9 براي خوراكهايي كه قصد داريد آنها را Mix نماييد در نظر گيريد. توجه داشته باشيد خوراكهايي كه در داخل يك Mix قرار مي گيرند بايد داراي شماره هاي يكسان باشند. براي اين منظور كافي است كه در سمت چپ برگه كار در زير ستون Mix  در كنار خوراكهايي كه قصد Mix كردن آنها را داريد شماره مورد نظر را قرار دهيد.

توجه داشته باشيد دو مخلوط خوراك نمي توانند شماره  يكسان داشته باشند. براي خارج شدن از حالت Mix با انتخاب فرمان Mix و انتخاب شماره Mix از فهرست جاري خوراكهاي Mix شده از حالت Mix خارج مي شوند.

Commands \ Width

بوسيله اين فرمان مي توان ميزان پهنا يا عرض ستون مورد نظر را تغيير دهيد. اين فرمان موقتي بوده و فقط براي فايل جاري مي باشد. براي اين كار كافيست ستوني را كه مي خواهيد پهناي آن را زياد تر نماييد انتخاب کرده سپس با اجراي فرمان صفحه اي ظاهر ميگردد. در اين صفحه دو انتخاب  Total و  Decimal وجود دارد. تفاوت دو انتخاب ذكر شده در  اين است كه Total  يك واحد به اندازه اضافه مي نمايد ولي Decimal به اندازه يك دهم به عرض ستون اضافه نماييد.

Commands \ Rowmove

با انتخاب اين فرمان مي توانيد سطري را كه قصد جابجايي آنرا داريد انتخاب نماييد. سپس بوسيله كليدهاي جهت نما مي توانيد سطر انتخاب شده را بالا و پايين ببريد. پس از قرار دادن سطر مورد نظر در جاي مناسب مي توانيد با Enter سطر مورد نظر را در جاي خود قرار دهيد.

Commands\ CopyRow

با اجرای اين فرمان مي توانيد از سطر مورد نظر كپي تهيه نماييد. اين فرمان معمولاً در مورد Mix كاربرد دارد. هنگاميكه از يك Mix كپي گرفته مي‌شود، سطر كپي گرفته شده ديگر از حالت Mix خارج نمي‌شود.  اين فرمان از اين جهت در مورد Mixكاربرد دارد كه وقتي ما قصد داريم براي امتحان مواد مغذي داخل Mix را تغيير دهيم و مي خواهيم حالت اوليه را فراموش نكنيم استفاده مي‌شود.

توجه: با اجرای اين فرمان و تهيه كپي از سطر مورد نظر، كپي تهيه شده هيچگونه تغيير در مواد مغذي و وزن نهايي ايجاد نمي كند.

Commands \ Sort

اين فرمان براي به ترتيب قرار گرفتن خوراكها از نظر گروه هاي غذايي در برگه كار، استفاده مي گردد.

آشنايي با آيكونهاي كاربردي Balance 

Balance \ Main Balance

همانطور كه در قسمت بالانس جيره توضيح داده شد مي توان بوسيله برنامه ريزی خطي جيره را بالانس نماييم. براي بالانس نمودن جيره با استفاده از برنامه ريزي خطي، و تنظيم جيره بر اساس آن در دو هدف جداگانه ميتوان اين كار را انجام داد.

1 – استفاده از برنامه ريزي خطي در تعيين مقدار مواد غذايی مورد استفاده در جيره. (جهت تنظيم اين قسمت از طريق Main Balance عمل مي نماييم)

•  استفاده از برنامه ريزي خطي در تعيين مقدار مواد مغذي مورد استفاده در جيره، (جهت تنظيم اين قسمت از طريق Requirements \ Edit عمل مي نماييم.)

شکل 11

چنانچه قصد داريد با استفاده از برنامه ريزي خطي جيره را بالانس نماييد پس از تكميل كردن هر يك از ستونها حتماً بايد حرف N ستون مربوطه را با Y جايگزين نماييد.

تعيين حدود براي استفاده خوراك فقط وقتي بايد در نظر گرفته شود كه مي خواهيم مقدار خوراك در جيره ثابت باشد.

اگر شما بخواهيد نقاط حساسيت قيمت به صورت مناسب در جيره تنظيم شود مي‌توانيد با فشار دادن كليد < F4 > به صفحه نقاط حساسيت دسترسی پيدا نماييد.

Balance \ Min/vit balance with defined feed

جهت بالانس كردن ويتامين و موادمعدني جيره با استفاده از فايل ZMINVIT.LIB مي باشد. در اين فايل مكمل هاي معدني و ويتاميني بطور جداگانه قرار دارند. (جهت تنظيم اين فايل به بخش چگونگي تنظيم فايل كتابخانه مراجعه نماييد.) پس از تنظيم جيره چنانچه از نظر مواد معدني و ويتامين كمبود داشته باشند با استفاده از اين فرمان نرم افزار با اضافه نمودن مكمل به جيره و تعيين مقدار بصورت اتوماتيك جيره را بالانس مي نمايد.

Change defult min\vit feed file

براي دسترسي به فايلهاي استاندارد مكملهاي معدني و ويتامين مي باشد.

Determine required min/ vit mix

اين فرمان نيز مانند فرمان min/vit balance with defied feed عمل مي نمايد با اين تفاوت كه مي توانيم ميزان احتياجات مواد معدني و ويتاميني و تامين شده از طريق اضافه نمودن مكمل را بصورت چاپ نهايي در پرينتر ويا ذخيره بر روي ديسك دريافت نماييم. (براي اطلاعات بيشتر در نحوه تنظيم برگه گزارش گيري به قسمت چگونگي برگه‌هاي پرينت مراجعه نماييد.)

آشنايي با آيكونهاي كاربردي Requirements

Requirements \ Describe

جهت تغيير در تنظيمات توصيفی دام كاربرد دارد.

Requirements \ edit

با اجراي اين فرمان صفحه اي مانند شكل ذيل ظاهر مي‌شود. در اين صفحه تمام مواد مغذی مورد نياز دام موجود مي باشد. در اين صفحه نيز سه ستون constants يا (=)،  Min يا حداقل (=<)، Max يا (=>) وجود دارد. هر ستون شامل يك شماره و يك yes/no ; كه در صورت تمايل جهت استفاده از برنامه N بايد با Y جايگزين شود. از ستون در صد هنگامي استفاده مي‌شود كه تغييرات در ستون Constant اعمال شود.

شکل 12

آشنايي با آيكونهاي كاربردي Print

Print\ office

با انتخاب اين فرمان پنجره اي مانند شكل ذيل ظاهر مي‌شود. با انتخاب اين فرمان تمام اطلاعات جيره جهت چاپ آماده مي گردد.

شکل 13

توضیح شماره 5 جدول – براي چاپ نهايي مي توانيم مستقيماً نتيجه را از طريق پرينتر دريافت نماييم. يا ابتدا بر روي Disk ذخيره نماييم. سپس به صورت متن چاپ نماييم. براي اين كار كافيست هنگاميكه نشانگر برنامه در اين قسمت قرار دارد بوسيله كليد space bar گزينه مربوطه را انتخاب نماييد.

توضیح شماره 6 جدول – با فعال كردن اين قسمت مي توانيد ميزان كاراكتر ها را در هر اينچ تنظيم نماييد. براي اين منظور پرينتر شما نيز بايد داراي اين قابليت باشد. فايده فشرده سازي در اين است كه شما مي توانيد نتيجه نهايي گزارش را در يك صفحه مشاهده نماييد.

چاپ نهايي گزارش

چنانچه قصد داريد در نتيجه نهايي بعضي از مواد مغذي تنظيم شده در جيره چاپ شود براي اين كار كافيست پس از انتخاب print/ office با فشار دادن كليد< F4 > به اين صفحه دسترسي پيدا کنيد. در اين صفحه تمام مواد مغذي در برگه كار موجود مي باشد. براي تنظيم آن مي توانيد بوسيله كليد هاي جهت نما به تك تك مواد مغذي دسترسي داشته باشيد. جهت انتخاب مي توانيد پس از قرار گرفتن بر روي گزينه مورد نظر بوسيله Enter آنرا انتخاب نماييم. پس از انتخاب كردن هر يك از موارد جهت گرفتن چاپ نهايي مي توانيد با فشار دادن كليد  <  F2 > چاپ نهايي را تنظيم نماييد.

Print \ Batch

براي گزارش گيري از  دسته (گروه خاص) مواد خوراكي در مورد تغذيه دامها در هر وعده خوراك دهي مي باشد. پس از اجراي اين فرمان پنجره اي شبيه شكل ذيل ظاهر مي‌شود. پس از تكميل نمودن پنجره ذيل با فشار دادن كليد < f2 > پنجره اي شبيه شكل (14) ظاهر مي‌شود. در اين قسمت خوراكهايي كه شما قصد داريد براي خوراك سازي استفاده شود مو جود مي باشد.

شکل 14

چنانچه شما دامهاي خود را دو نوبت در روز تغذيه نماييد مي بايست عدد 50 را در اين قسمت تنظيم نماييد. در اينصورت در برگه نهايي گزارش 1/2 مقدار خوراك روزانه (مقدار خوراك) جهت هر وعده خوراك دهي چاپ مي‌شود.

PRINT\ MIX

شکل 15

اين فرمان جهت گزارش گيري از مواد خوراكي كه آنها را در برگه كار، ميكس نموده ايد بكار مي رود. بدين گونه كه اگر شما قصد داريد از خوراكهايي كه مخلوط كرده ايد در مجموع 1000 كيلو گرم تهيه نماييد كافي است با انتخاب اين فرمان و تنظيم برگه گزارشگيري مقدار هر يك از خوراكها را بر اساس 1000 كيلو گرم در مخلوط چاپ نماييد.

شکل 16

آشنايي با آيكونهاي كاربردي File

File/ save DRT

جهت ذخيره نمودن برگه كار (جيره) كاربرد دارد.

File/  Retrieve DRT

با انتخاب اين فرمان ليست تمامي فايلها ي جيره ذخيره شده جهت انتخاب مشاهده مي‌شود.

File / Erase DRT

با انجام اين فرمان مي توانيد فايل جيره ذخيره شده مورد نظر را پاك نماييد.

آشنايي با آيكون كاربردي Quit

با انتخاب اين فرمان مي توانيد از برنامه خارج شويد.

آشنايي با آيكون كاربردي Retrieve previously save ration file

اين فرمان در پنجره اصلي برنامه مي باشد. با انتخاب اين فرمان تمام فايلهاي ذخيره شده جيره جهت انتخاب ظاهر مي‌شود. شما مي توانيد پس از انتخاب فايل مورد نظر بوسيله كليدهاي جهت نما، با فشار دادن كليد Enter  به فايل مورد نظر دسترسي پيدا کنيد.

آشنايي با آيكون كاربردي Feed library editor

با انتخاب اين فرمان مي توانيد جهت ايجاد يك پرونده جديد جهت ذخيره خوراكهاي جديد و آناليز آنها اقدام نماييد. براي اين كار كافيست نام خوراك وآناليز هر خوراك را روبروي نام خوراك ودر زير ستون مربوطه وارد نماييد. سپس جهت ذخيره آن مي توانيد با فشار دادن كليد < F10 > اقدام نماييد. با فشار دادن كليد مذكور يك نوار ابزار در بالاي صفحه ظاهر مي‌شود. با انتخاب فرمان File/ save library  و انتخاب نام جهت پرونده با فشار دادن كليد Enter پرونده جديد ذخيره مي گردد.

همچنين شما مي توانيد جهت وارد نمودن خوراك هاي جديد به كتابخانه بدون ايجاد كردن فايل جديد اقدام نماييد. جهت اين كار كافيست با انتخاب فرمان File/ Retrieve LIB اقدام نماييد. پس از انتخاب فرمان مذكور ليست فايل خوراكهاي ذخيره شده قبلي ظاهر مي گردد. با انتخاب فايل مورد نظر بوسيله كليد هاي جهت نما و فشار دادن Enter مي توانيد به فايل مورد نظر دسترسي پيدا کنيد. در اين هنگام مي توانيد با اضافه نمودن خوراك جديد به كتابخانه و انتخاب فرمان SAVE نام خوراك جديد را به كتابخانه اضافه نماييد.

دسته بندي خوراك ها در اسپارتان

آشنايي با آيكونهاي كاربردي Set up program defaults  

اين فرمان در پنجره اصلي برنامه مي باشد. با انتخاب اين فرمان پنجره اي مانند شكل ذيل ظاهر مي‌شود.

شکل 17

اين فرمان جهت تنظيم منو هاي پايه اي برنامه مي باشد كه در ذيل نحوه تنظيمات مختلف ارائه مي گردد.

آشنايي با آيكون كاربردي Miscellaneous

با انتخاب اين فرمان پنجره اي مانند شكل ذيل ظاهر ميگردد.

شکل 18

1 – پس از انتقال برنامه اسپارتان جهت انتقال فايل كتابخانه، جيره،و فايل Min/vit و منطبق شدن فايل هاي مذكور با درايوی كه برنامه را در آنجا كپی نموده ايد، پس از انتخاب فرمان مذكور با فشار دادن كليد < F4 > مي توانيد اين كار را انجام دهيد.

آشنايي با آيكون كاربردي Spreadsheet columns

با انتخاب اين فرمان پنجره اي به شكل ذيل ظاهر ميگردد. با انتخاب اين فرمان مي توانيد فواصل ميان ستونها و حداكثر مقادير دريافتي هر ستون را تنظيم نماييد.

شکل 19

آشنايي با آيكون كاربردي Blank Spreadsheet columns

با انتخاب اين فرمان پنجره اي مانند شكل ذيل ظاهر ميگردد. چنانچه شما قصد تنظيم ماده مغذي داريد كه ماده مغذي مورد نظر در برگه استاندارد كار وجود نداشته باشد با استفاده از فرمان مذكور مي توانيد اقدام نماييد.

شکل 20

آشنايي با آيكون كاربردي Print Variables

نحوه تنظيم اين صفحه مانند تظيم Print\ office  مي باشد.

آشنايي با آيكون كاربردي Default balance constraints and requirements

تنظيمات اين صفحه نيز مانند تنظيمات Requirement\ Edit مي باشد. با اين تفاوت كه در اين صفحه تمام مواد مغذي پايه به غير از ماده خشك مصرفي كه مختص به هر دام مي باشد وجود دارد. در اين صفحه معمولاً براي NDF، ADF و… كه داراي سطح پايه مي باشند تنظيمات انجام مي گيرد.

انواع فايلها در اسپارتان

در نرم افزار اسپارتان سه فايل مجزا وجود دارد:

انواع فايلها كه شما مي توانيد به آن دسترسي داشته باشيد با مشخصه آن در ذيل آورده شده است:

1– فايل كتابخانه كه محتوي مواد خوراكي مي باشد با پسوند LIB مشخص مي باشد.

2– فايلهاي جيره كه محتوي اطلاعات جيره هاي تنظيم شده مي باشد با پسوند DRT مشخص مي باشد.

3– فايلهاي ياد داشت كه اطلاعات ثبت شده در مورد جيره هاي تنظيم شده با پسوند MMO مشخص مي باشد.

انواع كليد هاي ميانبر در نرم افزار اسپارتان

شما مي توانيد بوسيله تركيب كليد < ALT > و ديگر كليد هاي تعريف شده به ستونهاي مورد نياز در برگه كار دستيابي پيدا نماييد.

كليد هاي تركيبي و كار هر يك از آنها در جدول ذيل ارائه شده است:

ديگر كليد هاي مورد نياز عبارتند از:

بالانس كاتيون و آنيون

جهت مشاهده ميزان كاتيون و آنيون در جيره شما مي توانيد با فشار دادن همزمان كليد هاي < Alt+R > ميزان كاتيون و آنيون و همچنين ديگر اطلاعات جيره را مشاهده نماييد.  بهترين ميزان كاتيون و آنيون براي گاوهاي  شيري 30-50 meq/100g DM پيشنهاد مي‌شود. بالاتريا پايين تر بودن از شاخص ارايه شده مي تواند موجب كم شدن مصرف ماده خشك و در نتيجه موجب كاهش توليد شير مي‌شود

براي دامهاي خشك ميزان كاتيون و آنيون 20meq/100g DM پيشنهاد مي‌شود. اين مقدار باعث مي‌شود كه دام در دوره بعدي شيرواري دچار تب شير نشود. بهتر مي باشد كه در مرحله خشكي منابع كلر يا سولفور و يا منيزيم و يا هر سه اينها همزمان به جيره اضافه شود. در اين حالت ميزان سولفور جيره هيچگاه نبايد بيش از 0.4 در صد باشد.

نكته های كاربردی در تنظيم جيره گاوهای شيری

متعادل كردن جيره با LP

1. يك جيره جديد را شروع كنيد و يك گاو جديد را توصيف كنيد.
2. غذاها را براي استفاده در جيره انتخاب كنيد.
3. قيمتها و مقادير ماده غذايي را براي اطمينان از اينكه آنها صحيح هستند چك كنيد. براي علوفه خشك، ماده مغذي واقعي از يك قسمت غذايي كه بايد استفاده شود به دست مي آيد. براي غذاي مرطوب محتواي DM اندازه گيري شده بايد وارد شود.
4. (قدم اختياري): قيود ماده غذايي را در Requirement/Edit ويرايش كنيد. مقادير و قيود فرستاده شده به LP را تغيير ندهيد مگر اينكه شما آنچه را كه انجام مي دهيد بدانيد. قيود ماده غذايي قراردادي در اسپارتان در ادامه مي آيند. احتياجات NEL و DM بوسيله مجموعه اي از تساوي ها جذب مي‌شود. احتياجات NDF،CP،Ca،P وNa مجموعه اي از مينيمم ها هستند. مطابقت چربي، چربي حيواني و چربي گياهي در يك مجموعه اي از ماكزيمم ها هستند. AbsP مجموعه اي از قيود مينيمم در 95% از احتياجات هستند.
5. اگر منابع غذايي براي بعضي از اين مواد مغذي از دست برود،LP ممكن است نتايج كاملاً نامعقولي را بدهد. براي مثال، نبود سنگ آهك براي تامين کلسيم ممكن است LP را مجبور كند مقدار زيادي يونجه براي تامين احتياجات كلسيم استفاده نمايد.
6. جريان عادي بالانس اصلي را شروع كنيد. قيود غذا بايد مجموعه اي بر پايه موجودي هاي مزرعه اي و ماكزيمم نرخ هاي گنجايش براي غذا هاي خاص باشند. اگر اينها درست نشده باشند منتظر يك جيره معقول نباشيد.
7. LP را با فشار دادن كليد < F2 > اجرا كنيد و يا < F4 > براي ديدن قيمتهاي حساسيت.
8. جيره را چك كرده و اگر معقول به نظر مي رسد و همچنين نزديك به آنچه كه شما مي خواهيد، تاييد كنيد. در غير اينصورت، به عقب و به گام 3 ،4 و يا 5 باز گرديد اگر جيره كمبود انرژي داشت به اضافه كردن يك منبع چربي توجه كنيد. اگر جيره كمبود پروتئين داشت مطمئن شويد از كيفيت منابع پروتئين كه در برگه كار در دسترس هستند. اگر جيره كمبود كلسيم، فسفر يا سديم داشت، از تامين كنندگان مواد معدني كه در دسترس هستند مطمئن شويد. راه حلي وجود ندارد اگر منبع فيبر از دست برود و يا اينكه قيود ماده غذايي قراردادي تغيير خواهند كرد اما براي هر قيد ماده غذايي اضافه شده ميسر نخواهد شد يا قيود ماده غذايي معقول نخواهد بود.
9. ديگر مواد معدني و ويتامينها را با استفاده از بالانس MinVit بالانس كنيد. البته، اگر شما اين قيود را به بالانس اصلي اضافه كنيد، اين گام احتمالاً مي تواند از اين سطح تجاوز كند.
10. جيره نهايي را براي ماده غذايي چك كنيد و مطمئن شويد كه آن عملي است.

درباره برنامه ريزی خطی

LP اسپارتان كه به عنوان يك” پيش بالانس كننده “ جيره مطرح مي‌شود به برگه كار جيره بازگشت داده مي‌شود و مي بايست چك شده و همانطور كه مورد نياز است تاييد شود. به خاطر داشته باشيد LP  شعور ندارد.

قرار دادهای اوليه برای بالانس خود كار اصلی در اسپارتان

سطح 1: كمترين NDF، كمترين NDF موثر، ماكزيمم چربي، ماكزيمم چربي حيواني و ماكزيمم چربي گياهي.

سطح 2:  مينيمم پرو تئين خام، مينيمم پرو تئين جذب شونده (AbsP)(95% از مقدار خواسته شده)، مينيمم انرژي، مي نيمم كلسيم، مينيمم فسفر و مينيمم سديم.

سطح 3: مينيمم قيمت قيود اضافه شده توسط كاربر براي مواد غذايي اضافي و يا براي غذا ها در يك پيش فرض در سطح 1 داده مي شوند. با افزايش يا كاهش بهاي مواد غذايي مصنوعي، براي انرژي، پروتئين، کلسيم، فسفر و يا سديم شما مي توانيد حقيقتاً حق تقدم آنها را بالا برده يا پايين بياوريد.براي مثال اگر شما يك قيمت بالا براي انرژي مصنوعي قرار دهيد، شما ضرورتاً يك حق تقدم را در مواجه با احتياجات انرژي گاو قرار مي دهيد حتي اگر به اين معني باشد كه جيره گرانتر تمام شود.

برای ارزيابي وضعيت بدني (BCS) گاوهای شیری مقاله دیگر ما را در وبلاگ قسمت مقالات دامداری مطالعه نمائید.

منبع : فایل راهنمای نرم افزار اسپارتان

تهيه و تنظيم : گروه ایران سهند